Na Odjeljenju za medicinsko-biohemijsku laboratorijsku dijagnostiku Opće bolnice „Prim.dr. Abdulah Nakaš", predavanje o razmjeni materija kroz ćelijsku membranu održala je Zehra Hadžović, lab. tehničar.
Ćelijska membrana je organizovana struktura koja ograničava svaku ćeliju, definiše njen oblik i veličinu. Osnov ćelijske membrane čini lipidni matriks u koji su uložene molekule bjelančevina. U hemijskom pogledu membrana se sastoji od lipida, proteina i ugljikohidrata.
Ćelijska membrana je propustljiva, što ćeliji omogućava da kontroliše razmjenu materija čime štiti stalnost sastava unutrašnje sredine.
Postoje dva osnovna načina kojim ćelija obavlja razmjenu materija sa okolnom sredinom:
1. Transport malih molekula kroz membranu (kroz kanale u proteinima ili pomoću proteina nosača), što se ne može uočiti pod mikroskopom.
2. Unošenje i izbacivanje krupnih molekula u čemu sama membrana aktivno učesvuje, što se može uočiti pod mikroskopom (procesi se nazivaju endocitoze i egzocitoze).
Transport materija kroz membranu može biti pasivan i aktivan. Oblici pasivnog transporta su difuzija i olakšana difuzija.
Aktivan transport se vrši nasuprot hemijskom gradijentu - supstance se transportuju iz sredine sa manjom u sredinu sa većom koncentracijom, a pomoću proteina nosača i uz utrošak energije.
Virusi, bakterije, polisaharidi itd. ulaze u ćeliju procesom endocitoze.
Suprotan proces iznošenja makromolekula i drugih produkata iz ćelije je egzocitoza.
Endocitoza obuhvata dva procesa – fagocitozu (unošenje krupnih čestica u ćeliju) i pinocitozu (unošenje vode sa rastvorenim materijama u ćeliju).
