Svjetski dan bubrega je globalna kampanja koja ima za cilj podizanje svijesti o važnosti bubrega za naše ukupno zdravlje kao i smanjenje učestalosti bolesti bubrega i s tim povezanost drugih zdravstvenih problema u svijetu. Tema ovogodišnje kampanje je hronična bolest bubrega i starenje.
Hronično bubrežno oboljenje podrazumijeva oštećenje bubrega tokom tri ili više mjeseci, a nastaje zbog poremećaja strukture ili funkcije bubrega. Mogu zahvatiti bubrege direktno ili posredno, te tako razlikujemo primarne i sekundarne bubrežne bolesti u zavisnosti da li je primarno bolest zahvatila bubrege ili je poremećaj bubrežne funkcije nastupio zbog vanbubrežnih sistemskih oboljenja. Bubrežne bolesti mogu se podijeliti na:
- glomerulopatije (glomeruloskleroza, membranoproliferativni glomerulonefritis, IgA nefropatija, membranozna nefropatija, dijabetična nefropatija, postinfektivne glomerulopatije, vaskularna oboljenja, nefropatija srpastih stanica...)
- hereditarna oboljenja (policistična bolest bubrega, vezikouretralni refluks)
- vaskularna oboljenja (hipertenzivna nefroskleroza, stenoza burežne arterije)
- opstruktivne nefropatije (oboljenja prostate, nefrolitijaza, tumori)
- tubulointersticijalni nefritis (uzrokovan lijekovima, teškim metalima, hronične upale bubrega).
Najčešći uzrok hronične bolesti bubrega su visok krvni pritisak, šećerna bolest i policistična bolest bubrega (oko 80%), dok je kod oko 18% pacijenata uzrok nepoznat.
Faktori rizika za razvoj hroničnog oboljenja bubrega mogu biti:
- predisponirajući (starost, pozitivna porodična anamneza, nizak socijalni status, gojaznost),
- inicirajući (šećerna bolest, hipertenzija, sistemske infekcije, bubrežni kamenci, toksičnost lijekova (posebno analgetici), benigna hiperplazija prostate, kardiovaskularne bolesti).
Faktori koji ubrzavaju napredak bolesti su pušenje, nekontrolirana hipertenzija i šećerna bolest.
Bubrežna bolest se naziva i „tiha bolest“ jer je asimptomatska čak i kada je oštećena bubrežna funkcija više od 80%. Češća je u starijoj životnoj dobi. Sa procesom starenja smanjuje se bubrežna funkcija, tj. od 40-e godine nakon svakih 10 godina života pada bubrežna funkcija za 10%. Na taj način jedan osmdesetogodišnjak ima očuvano 40% funkcije bubrega što mu ipak omogućava održavanje unutrašnje homeostaze organizma ukoliko nema drugih poremećaja.
Još jedan razlog za češće bolesti bubrega kod starijih su i veća prisutnost hroničnih bolesti poput visokog krvnog pritiska, šećerne bolesti, burežnih kamenaca, oboljenja prostate, kardiovaskularnih bolesti te infekcija mokraćnih puteva koje dovode do trajnog oštećenja bubrežne funkcije.
Simptomi smanjene bubrežne funkcija javljaju se najčešće kod uznapredovale bolesti. Najčešći simptomi su povišen krvni pritisak, promjena u količini i boji urina, prisustvo krvi u urinu – hematurija, bol u slabinama, umor, nesanica, glavobolja, gubitak koncentracije, gubitak apetita, svrbež, otežano disanje, mučnina i povraćanje, amonijakalni zadah te metalni okus u ustima.
Prevencija hronične burežne bolesti ogleda se u kontroli bolesti i stanja koja mogu oštetiti strukturu i funkciju bubrega.
- Potrebna je redovna i adekvatna kontrola glikemija kod pacijenta sa šećernom bolesti uz redovno uzimanje lijekova, dijetu, umjerenu i svakodnevnu fizičku aktivnost. Potrebno je održavati glikozilirani hemoglobin HbA1c ispod 7%.
- Pacijenti koji boluju od hipertenzije i kardiovaskularnih bolesti trabaju, uz redovnu upotrebu preporučenih lijekova, održavati krvni pritisak manjim od 140/90 mmHg.
- Urinarne infekcije se trebaju odmah liječiti.
- Kontrolisati vrijednosti holesterola uz dijetu i upotrebu lijekova ukoliko je potrebno.
- Savjetuje se prestanak pušenja.
- Alkohol konzumirati u umjerenim količinama.
- Održavati tjelesnu težinu prema visini i starosnoj dobi.
- Umjerena fizička aktivnost, najmanje 30 minuta, ukoliko zdravstveno stanje pacijenta dozvoljava.
- Izbjegavati nagle mikroklimatske promjene.
